Konstantin Veliki je pored toga što je ostao upamćen kao jedan od najvećih vladara u istoriji igrao ključnu ulogu u uspostavljanja hrišćanstva. Pročitajte sa kojim se problemima rano hrišćanstvo suočavalo i kako je Konstantin promenio istoriju.
Konstantinovi počeci
Dobro znamo da je Konstantin rođen u tadašnjem Naisusu, ne zna se tačna godina njegovog rođenja, ali se pretpostavlja da je rođen 27. februara 272. ili 273. godine, kao sin Flafija Konstantijusa i njegove žene Jelene.
Njegov otac je bio ratni oficir, koji se kasnije razveo od njegove majke kako bi oženio ćerku svog nadređenog. Konstantin je formalno obrazovanje stekao na Dioklecijanovom dvoru, gde je naučio latinski i grčki i upoznao brojne paganske i hrišćanske učenjake.
Pridružio se svom ocu 305. godine i napravio bazu u Jorku. Nakon smrti svog oca, Konstantin je proglašen za Avgusta. Nakon toga su došle godine previra i građanskog rata u kojima se Konstantin borio sa spoljnim i unutrašnjim protivnicima Rima.
Konstantin je bio veliki vojskovođa i ostvario je značajne pobede protiv Franaka, Alamana između 306. i 308. Godine, kao i protiv Vizigota 332. i Sarmanaca 334.
Najznačajnija bitka odigrala se 28. oktobra 312. godine kada su se na reci Tiber susrele snage Maksentija i Konstantina. Naše gore list je bio nadjačan gotovo duplo. Međutim, legenda kaže da je Konstantin u snu video Isusa Hrista i dobio znak da upotrebi hrišćanski krst.
Konstantin je naložio vojnicima da na svoje štitove ucrtaju krst i tako idu u bitku, a obećao je sebi da će u slučaju pobede usvojiti hrišćanstvo.
Evzenije, Konstantinov prijatelj hrišćanin i jedan od glavnih izvora koje imamo o životu Konstantina je ovako opisao taj momenat: ,,Video je svojim očima u nebesima krst koji se prolama kroz nebo i sunčevu svetlost, noseći poruku In Hoc Signo Vinces’’ u prevodu – sa ovim znakom, vladaćeš.
U bitci koja se odigrala sledećeg jutra, Konstanin je izašao kao pobednik. Narednog dana je ušetao u Rim, gde je ubrzo proglašen za legitimnog vladara.
Problemi Hrišćanstva
Rano hrišćanstvo se suočavalo sa dva ogromna problema:
- Prvi problem je bio eksterne prirode – nasinlni progon hrišćana od strane rimske vlasti.
- Drugi je bio interni – Arijanova jeres, koja je opovrgavala Hristovu božanstvenost.
Sudbina ili nekakav drugi kosmički entitet je doveo da uzdizanja vladara koji će igrati ključnu ulogu u rešavanju ovih problema, čime je postao najveći branilac hrišćanske vere. Konstantinova vladavina je uzrokovala lavinu događaja koji su radikalno izmenili istoriju hrišćanstva.
Spoljašnja opasnost – Progon
Pre nego što će Konstantin postati car, rano hrišćanstvo je prolazilo kroz jedan od najžećih i najkrvavijih progona od strane rimske vlasti – Dioklecijanov progon. Tokom ovog perioda hiljade hrišćana je izgubilo svoje živote, crkve su bile uništavane a zapisi spaljivani.
Stvari su se promenile 313. godine kada je Konstantin zajedno sa Licinijem izdao čuveni Milanski Edikt, koji je hrišćanstvo proglasio zakonitom religijom. Hrišćanstvo još uvek nije bila zvanična religija Carstva – to se neće desiti sve do 380. godine. Sa Milanskim Ediktom, tri vekova progona su konačno završena.
Milano Nova godina je veoma popularan aranžman na koji putnici često odlaze ne bi li videli čudo arhitekture severa Italije i njegovu dugu istoriju, ipak ni ne znajući kakva su se velika dela baš ovde odigrala.
Uprkos popularnom verovanju, Konstantin nije spasio hrišćanstvo od izumiranja. Čak i da nije usvojio hrišćanstvo, većina populacije carstva je bilo na dobrom putu da postanu hrišćani.
Konstantin je značajno ubrzao proces. Po prvi put je čitava struktura rimske civilizacije, od cara do najnižeg roba, delila hrišćansku veru.
Unutrašnja opasnost – Jeres
Početkom četvrtog veka, teološka kontroverza je pretila da ugrozi hrišćansku veru. Arijus je širio učenje da Hrist (bog) inferioran u odnosu na svog oca (boga). Ova kontroverza je pretila da duboko podeli hrišćansku crkvu, i zauzvrat jedinstvo Rimskog carstva.
Zabrinut za tu mogućnost, Konstantin je pokušavao da pomiri Arijusa sa ostalim sveštenicima. Kada to nije uspelo, sazvao je savez cele crkve. Prethodno je bilo regionalnih i lokalnih sinoda, ali je ovo bilo prvo okupljanje sveštenika na svetskom nivou. Konstantin je organizovao ovaj sastanak i platio sve troškove putovanja sveštenika širom carstva.
Kako bi otpovrgli Arijanovu jeres, sveštenici su ubacili reč homoousios (od iste esencije) u povelju. Time što su utvrdili da je Hrist iste esencije kao Bog otac, savet je odlučno potvrdio božanstvenost Hrista.
Sa time se složila velika većina sveštenika, osim Arijusa i još dva sveštenika koji su bili poslati u egzil. Iako je predsedavao saborom, bilo bi preuveličavanje da je Konstantin kontrolisao smer Nikejskog sabora.
Konstantinovo nasleđe se može videti u transformaciji hrišćanstva iz sekte u javnu crkvu koja je bila otvorena čitavom društvu. Dao je crkvi institucionalnu podršku, koja je omogućila crkvi da postane vodeća kulturna sila u antičkom svetu.
Rani hrišćanski istoričari su veličali Konstanina kao oštrog zagovornika hrišćanskog uverenja. U kasnijim godinama, neki učenjaci sugerišu da je car zapravo bio samo veoma pametan političar koji je iskoristio prednosti koje je hrišćanska religija nosila sa sobom. Istina je negde između, ali je Konstantinova uloga u uspostavljanju hrišćanstva bila ogromna.